क्षण

देविकाऽऽ ए देविकाऽऽ. तू खेळायला येते आहेस काऽऽऽ? घरा खालून आवाज यायचा आणी हिची चिडचिड सुरू व्हायची.

"सकाळ झाली नाही आणी ह्यांचा दंगा सुरू. शाळेत का नाही पाठवत ह्यांना? नाही तर तोंडाला टेप तरी लावा! सकाळी सकाळी पाठवून दिले खेळायला! आता ह्या सगळ्या इथे दुपार पर्यन्त दंगा करत बसतील. वैताग आहे नुसता."

हे सगळे तीच्या मनात सुरू असे तरी नवर्या च्या आणी सासू- सासर्यान्च्या ते लक्षात आलेले असे.

तिची आंघोळीची वेळ आणी त्या देविकच्या च्या आंघोळीची वेळ साधारण सारखीच. वर खाली रहात असल्या मुळे एकाच्या बाथरूम मधे बोललेले दुसर्याला ऐकू जाई.

"ही भवानी आंघोळ करताना पण किती बडबड करते? गाणि काय, हसणे काय, रडणे काय. कधी तरी आदळ आपट! बाथरूम मधे पण शांतता नाहीच!"

ही चिडचिड करत बाहेर निघणार आणी घरच्यांना कळलेले असे की आज देविका आंघोळीची मजा घेत आहे.

ती ऑफीसला निघाली की युनिफॉर्म घालुन, बडबड करत देविका खाली हजर.

" बाय ऽऽऽ मावशी. आज तर माझा बर्थ डे आहेऽऽऽ. मी चॉकलेट देणार आहे सगळ्यांना ऽऽऽ"

" हैप्पी बर्थ डे" कसंनुंस म्हणून ती पुढे पळणार.

"अरे देवा! म्हणजे आज लवकर घरी यायलाच नको. संध्याकाळी ही आणी हिच्या असंख्य बडबडया मैत्रिणी हिच्या घरी येउन दंगा करणार. इतर दिवशी धिंगाणा सुरुच असतो. आज तर काय, काहि बोलायलाच नको!"

तर, रोज कोणत्या तरी करणानी देविकाचा आवाज हीच्या घरात यायचा आणी ही चिडचिड करायची. नवर्यानी, सासू-सासर्यानी समजावुन, रागावून, दुर्लक्ष करुन पाहीले. पण काहीही परिणाम नाही.

एक दिवस नको तेच घडले. चिडचिडत ऑफीसला जायला घरातुन बाहेर पडली आणी सोसायटीच्या बाहेर स्कूटर घसरून पडली. एका पायाला फ्रेक्चर आणी एका पायाला बरीच जखम.

3 दिवस हॉस्पिटलच्या शांततेत घालवुन घरी परत आली. रात्री औषधांमुळे गाढ झोप लागली होती. सकाळी काहि वेगळ्याच स्पर्शामुळे जाग आली. कोणीतरी हळुवार पणे गालावरून, हातावरून मऊ मऊ पीस फिरवत होते. 

डोळे उघडुन बघितले तर तीची देविका तीच्या गाला वरून, हातावरून तिचा लहानसा हात फिरवत होती. हिचे डोळे उघडले आहेत हे बघून देविकाने तीच्या हातात एक चॉकलेट आणी एक टपोरे गुलाबचे फुल ठेवले. तीनेही हसुन तीच्या देविकाला जवळ घेतले.

" ए मावशीऽऽ तू पडलीस का गं? तुला खुप लागलं आहे का? आईनी सांगितले मला की तुला खुप लगले आहे. एऽऽऽ मी तुला आला मंतर कोला मंतर करु का गं? मला लागले की आई तसेच करते आणी मग मला लगेच बरे होते! "

" मावशी????" हिने देविकाला दूर ढकलले.

"म्हणजे ही माझी देविका नही तर? मग ही कोण आहे? अरेऽऽ ही तर खालच्या मजल्या वरची ती उनाड, जोरात ओरडणारी, दंगा करणारी, सतत बडबड करणारी मुलगी आहे! "

"पण, नाही! ही आज तशी का वाटत नाहिये? ही निरागस, गोंडस, बोलकया डोळ्यांची, सुंदर परी माझ्या देविका सारखी का वाटते आहे?"

" नाही. माझी देविका तर वर्षभरापुर्वी, ह्या घरात यायच्या आधीच, हिच्या एवढी असतानाच, मला सोडून निघुन गेली आहे. कायमची. अचानक. कधी न येण्या साठी!"

"नाही नाही! तरी असे का वाटते आहे की ही बाहुली, पण माझीच देविका आहे! जी गेली ती तर परत येणार नाहिये. पण जी आहे तिचा तिरस्कार का?"

पुढे काही विचार करायच्या, कळायच्या आत तिने देविकाला जवळ घेतले. डोळ्यात एक वर्षानी पहिल्यांदा पाणी आले होते. मनातली चिडचिड, दु:ख, राग, असहायता कुठे तरी दूर जात आहे असे वाटू लगले. मन जणुकाही आज मोकळे झाले होते.

दारात पाणावलेल्या डोळ्यांनी नवरा, सासु, सासरे एकमेकांकडे अर्थपुर्ण नजरेने बघत होते. मनसोपचार तद्न्यानी सांगितलेले तिघांना आठवत होते.

" औषधांचा परिणाम हळूहळू होईलच पण तो एक क्षण यावा लागेल जेव्हा ही सत्य परिस्थितीचा स्वीकार करेल. त्या क्षणा पासून ही नॉर्मल होइल. तो पर्यन्त औषधे सुरू ठेवा. संयम ठेवा. ' त्या' क्षणाची वाट बघा."

तिघांना कळले होते की तो क्षण आज आला आहे. देविका गेलीच पण त्यांची असलेली मालविका मात्र आज त्यांना परत मिळाली आहे!

वतन

दूर तलक देखा, कोई नज़र न आया,
अकेला ही राह पर चलता रहा.

देस पराया और राहें नईं , अब,
देस को अपने याद करता रहा.

सब कुछ यहां है, मगर कुछ नहीं,
छोड आया उसे याद करता रहा.

कोई मिले भी यहां तो बेगानी नज़र,
परयों में अपनों को तलाशता रहा.

जब तनहा हूँ मैं, तब समझने लागा,
वो खुशियाँ थीँ जिन्हें गम समझता रहा.

चमकता है सब, मीट्टी है मगर,
सोना जिसे मैं समझता रहा.

समझा हूँ क़िमत उस मीट्टीकी जिसे,
कल तलक पैरोंसे ठुकराता रहा.

Jo'burg 2011

लम्हा

कई साल पहले गुज़र गया,
उसी मोड पे खडा हूँ मैं ।
तेरी याद अब भी गई नहीं,
तुझसे अभीभी जुड़ा हूँ मैं ।

पहेचान मेरी रही नहीं
पहेचान तेरी भी खो गई ।
तू कौन था मैं कौन हूँ,
इसी सोच में पड़ा हूँ मैं ।

कितनेही लम्हे गुज़र गये,
मुझको यूँ तनहा कर गये।
तेरी याद का वो पल कहां,
जिसे थामने खड़ा हूँ मैं ।

एक वक़्त था तनहाई में
रहकर भी तनहा नहीं हुए ।
तब साथ था तुम्हारे मैं,
अब भीडमें खड़ा हूँ मैं ।

हिस्सा मेरे वजूद का,
तेरे जानेसे चला गया ।
मैं रहुं, या अब मैं ना रहुं,
इसी सोचमे पड़ा हूँ मैं ।

मैं चल रहा था राह पर,
आवाज़ कोई कहीं नहीं ।
किसीने पुकारा अतीत से,
तुझे देखने मुड़ा हूँ मैं ।

(For my childhood friend who passed away few years ago.)

वजूद

लिखता हूँ, पढ़ता हूँ, मिटाता हूँ,
अपने हाथोंसे अपनी तक़दीर बनाता हूँ ।

कोई सुने न सुने, क्या ग़म है,
बात दिल की मै ख़ुदको सुनाता हूँ ।

ग़म कितने भी हों जिंदगी में मगर,
खुश रहेने का बहाना मैं बनाता हूँ ।

सुखे हुए हों या हों नये नये,
ज़ख़्म सारे हंसके उठाता हूँ ।

रात बित जाए निकलेगा अब उजाला
उम्मीदका आईना, खुदको दिखाता हूँ ।

चाहे कोशिश करो, मुझे क़ैद करनेकी
हैं पर अभी साबुत, आस्मां छूता हूँ ।

मेरे टूटने की राह मत तकना,
फिरसे कोशिश, फिरसे मैं उठता हूँ ।

मैं, मैं हूँ, मै था, मैं ही रहुंगा ,
'नाज'से ज़मानेसे कहता हूँ ।

खरेदी

दिवाळी आलीये जवळ.

खरेदी करायला हवी.

काय काय घ्यायचे आहे. कोणा कोणा साठी घ्यायचे आहे.

यादीच करायला हवी.

वाण सामान काय आणी किती लागेल. ती एक वेगळीच यादी.

कामाला येणार्या बायकांना काय द्यायचे त्याचा विचार.

दिवाळी आली की ही अशी जास्तीची कामे उभी रहातात.

आज बाजारात जाऊन काहि छोटी मोठी खरेदी केली.

सवयी प्रमाणे घरच्या ग्रुपमध्ये लगेच फोटो टाकले. आणी प्रतिक्रियांचा प्रवाह सुरू झाला.

अगं कुठून आणलेस हे?

छानच आहे.

कीतिला पडले गं?

बरं मिळालं इतक्यात.

मला पण जायचे आहे खरेदीला. पण वेळच मिळत नाहिये.

एक न दोन.

बायकांची अशी बडबड सुरू होती त्यात भावानी मधेच एक पिल्लू सोडले.

कशाला जाता त्या गर्दीत. मी तर सगळी खरेदी amazon नाही तर Flipkart वरून करतो. घरातून अजिबात कुठे हलायला नको. सुखानी बसुन काय हवे ते घर बसल्या मागवता येते.

आणी मी विचार करु लगले की खरंच उगाच बाहेर फिरुन वेळ वाया न घालवता online खरेदी केली असती तर?

पण नाही हं.

आपण बाजारात जातो तेव्हा काय नुसत्या वस्तू घ्यायला जातो का?

बाजारात जातो तेव्हा किती मज्जा असते.

कपडे घ्यायला गेलो की त्यांचे रंग, पोत, डिज़ाइन किती गोष्टी आपण दाखवायला सांगतो. त्या वेळी ते कापड हातात घेउन त्याचा स्पर्श अनुभवतो. मऊ आहे का. रेशिम असेल तर स्पर्श कसा आहे. खादी सिल्क असेल तर वेगळा स्पर्श.

पु.ल. म्हणतात तसे कधी तरी ह्या काळ्या साडीत आजुन काळा रंग आहे का अशी विचारणा.

दुसर्याकोणा साठी साडी/कापड घ्यायचे असल्यास त्या व्यक्ती ला तो रंग शोभेल का; आवडेल का. किती गोष्टी.

शेवटी मना सारखे रंग वगेरे नाहीच दिसले तर एक शेवटची विनंती..धमकी वजा विनंती..भैया दुसरे रंग दाखव नही तर राहू दे आता.

दुकानदार पण पक्के असतात. आधी चांगला माल बाहेर काढत नाहित. गिर्हाईक जातंय बघून मग "थांबा हं, दाखवतो" म्हणून मग चांगले काहि बाहेर काढणार.

आता ऑनलाइन शॉप मधे हे असे कधी होते का?

हे डिज़ाइन. हे रंग. ही किंमत. पाहिजे तर कार्ट मधे टाका नही तर राहू द्या.

एक वस्तु घ्यायची असेल तरी बाहेर पडलो की हे बघ ते बघ. कुठे चप्पला, कुठे प्लास्टीक ची भांडी, इथे नॉन स्टीक तिथे स्टील, पलिकडे टॉवेल, कानातली, बांगडया. कुठे खेळणी, कुठे पुस्तके, कुठे पडदे, तर कुठे भेट वस्तु.

इकडे आइसक्रीमवाला. पलिकडे भेळवाला. तिकडे पेरूवाला मस्त पेरू चिरुन देतोय. न घेउन कसे चालेल?

तिकडे त्यानी आवळे मस्त मिठ मिर्ची लावुन ठेवले आहेत. घेतलेच पाहिजे.

हे मिळते का ऑनलाइन खरेदी करता करता?

पर्स घ्यायला गेलो की छोटी, मोठी, खंद्यावर लटकवता येइल अशी..अश्या खुप पर्स असतात. मग ह्या छोट्या पर्स मधे थोडी मोठी नही का? की दुकानदार लगेच तशी थोडी मोठी पैदा करतो कुठून तरी, आणी आपण अनेक पर्स बघून, त्यांना स्पर्श करुन, उघडुन बंद करुन, शेवटी हवी तशी पर्स घेउन तृप्त होउन बाहेर पडतो.

साधी भांडी किंवा अगदी एखादी सुई घेताना पण मजा च असते. खरंच.

तर, बाजारात जाऊन केलेली खरेदी ही नुस्ती वस्तु घरात आणण्यापुरती नसते. त्यात लोकांशी संवाद असतो, भाव करण्याची कला असते. त्यातून वस्तूंची तुलना करण्याची क्षमता वाढते. अनेक वस्तु दिसत असताना गरजेची वस्तुच घेण्याचा संयम ठेवणे तिथे शिकता येते.

बाजारात नवीन काय आले आहे हे नुसते बघूनच नाही तर स्पर्श करुन अनुभवता येते. शारिरीक हालचाल होते ती वेगळीच.

बरीच वयस्कर माणसे ऑनलाइन व्यवहार जमत असुन बैंक, LIC, किराणा, औषधे, भाज्या वगेरे सगळे व्यवहार जातीने त्या त्या ठिकाणी जाऊन करतात. त्याचे कारण म्हणजे एरवी असलेला एकटेपणा अश्या गोष्टीतून घालवता येतो.

माणसांशी प्रतक्षात भेटी गाठी होतात. ओळखी होतात आणी त्या टिकतात. खरखुरा संवाद, कधी वाद, होतो.

तर..खरेदी...

खरेदी झल्यावर, हुश्श करत, 10 मिनिटे वेटिंग नंतर, वाडेश्वर चा डोसा आणी दहिवडा.

अहाहा.

सुख.

हे सुख ऑनलाइन शॉपींग मधे मिळते का?

नक्किच नाही.

चला तर मग.

ऑनलाइन शॉपींगच्या आभसी जगातुन बाहेर निघा. बाहेर एक खरेखुरे जग अजुनही अस्तित्वात आहे. डोळे उघडुन त्या कडे बघा. माणसांशी संवाद साधा.

आणी खरेदीचा मनमुराद आनंद लुटा 😀

जिंदगीका सफ़र

 

ये सफ़र यूँ ही चलता जाए, हमें मंज़िल की चाह नहीं,

चलते चलते चलते जाएं, हो सुबहकी शाम नहीं।

ज़िन्दगीके  सफरमें  हमको, मिला है ऐसा साथी एक,

जिसके संग हम बहते जाएं, हो नदियाकी धार कोई।

 

रातके इस आलम में, चमके तारे अम्बर पर,

हमभी तारों संग जगमगाएँ, हो फिर रैन की भोर नहीं।

 

जीवन है आकाश हम बादल बनकर चल ऊड जाएँ 

नीले गगनमें उड़तें जाएँ, ओर न हो कोई छोर नहीं।